september 2022 - Annemarie Braun

Ik heb er moeite mee dat het woord narcist tegenwoordig te pas en te onpas wordt gebruikt. De reden waarom is dat dit ervoor zorgt dat échte slachtoffers van mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS) niet serieus genomen worden waardoor hen de kans op de juiste hulpverlening ontnomen wordt. Het lijkt soms alsof iedereen die niet meer met zijn (ex-)partner door één deur kan hem/haar beschuldigt narcist te zijn. Er is een groot verschil tussen het hebben van narcistische trekjes, die we overigens allemaal in meer of mindere mate hebben, of de ernstige aandoening wat NPS is.

Bij de meeste stellen die ik in relatietherapie sessies zie waarvan de één de ander ziet als narcist blijkt dit niet het geval te zijn. Als het “fout” gaat in relaties is dat vrijwel altijd omdat er bij beide partners pijn zit op het gebied van zich niet gehoord en gezien voelen door de ander. Dit kan dan geïnterpreteerd worden als een gebrek aan empathie waardoor men, na wat te googelen, tot de conclusie kan komen dat de ander narcist is. Veel vaker heeft dit echter te maken met het spreken van andere liefdestalen, het niet durven kwetsbaar te zijn naar elkaar en onverwerkte relatietrauma’s (pijnlijke voorvallen in de relatie die nooit goed uitgewerkt zijn). Zaken waar met goede therapie echt verandering in te bereiken is waardoor je de empathie van de ander weer kunt voelen. Iets wat je nooit zult bereiken met iemand met NPS.

Als we de DSM-5 (een classificatiesysteem waarin internationale afspraken zijn gemaakt over welke criteria van toepassing zijn op een bepaalde psychische stoornis op basis van wetenschappelijke inzichten) ernaast leggen krijg je ongeveer dit: een doordringend patroon van zelfoverschatting over eigenwaarde, vermogens, kennis, belangrijkheid of identiteit, extreme behoefte aan bewondering en gebrek aan empathie, wat al zichtbaar moet zijn op jongvolwassen leeftijd en aanwezig is in uiteenlopende contexten. Het is dus een serieuze aandoening die al ver voordat je in een relatie belandt met iemand met NPS aanwezig is.

In 2022 weten we nog steeds niet precies hoe de aandoening ontstaat. Wel weet men vrijwel zeker dat de oorsprong ligt in een combinatie van nature (erfelijkheid) en nurture (de jeugd, met name het hechtingsproces). Er is daadwerkelijk een afwijking in de hersenen waardoor iemand met NPS ook nooit zal genezen. Er zijn geen medicijnen voor en zeer zelden slaat een behandeling aan. Als deze al aanslaat betekent dat niet genezing maar een bewustwording van het narcistische gedrag en het aanleren van ander gedrag. Maar deze resultaten worden wereldwijd nauwelijks behaald. In eerste plaats omdat de meesten zelf niet ervaren dat ze een probleem hebben. Anderen zijn altijd het probleem. Maar ook omdat empathie niet iets is wat je aanleert maar wat je van nature hebt of niet.

Narcistische mishandeling is zeer diepgaand. Doordat mensen met NPS geen enkele empathie kunnen voelen kunnen ze je op de meest extreme manieren pijnigen, vernederen en manipuleren. Dit hebben ze nodig om hun eigen pijn te “lozen”, hun staat van superioriteit te bekrachtigen en zo hun eigen opgeblazen gevoel van eigenwaarde overeind te houden. Je leest het al: het gaat allemaal over henzelf en het in stand houden van de identiteit die ze voor zichzelf gecreëerd hebben. Ze kunnen zich niet met een ander en diens gevoelens bezighouden. Die ander dient zuiver als middel om hun waanbeelden over zichzelf te laten bestaan. Het aantal slachtoffers is niet gering als je je bedenkt dat er in Nederland naar schatting 1 miljoen mensen met NPS zijn. De meesten hebben meerdere partners in hun leven, dus we spreken over miljoenen en dan hebben we het nog niet eens over de omgeving van het slachtoffer. Slachtoffers komen meestal uiterst getraumatiseerd uit de relatie of zitten er nog middenin en verdienen onze aandacht en steun. Door de uiterst gecalculeerde manipulatie zijn ze vaak zo lang in de relatie gebleven dat ze zichzelf volledig kwijt zijn, niet meer in staat zijn van zichzelf te houden en een gelukkig leven voor zichzelf te creëren. Gelukkig bestaan hier wel uitermate goede behandelingen voor waar hele goede resultaten mee behaald worden. Maar dan is het wel nodig dat slachtoffers van narcistische mishandeling ook als dusdanig (h)erkend worden.

Met mijn boek ‘Monddood- Ontsnapt aan een narcist’ wil ik precies dat bereiken. Allereerst door het vertellen van mijn eigen verhaal. Zodat het duidelijk wordt hoe ver narcistische mishandeling gaat. Maar ook door hulp en inzicht te bieden aan slachtoffers en hun omgeving in het katern waarin ik een duidelijke uitleg geef over narcistische mishandeling en hoe hieruit te komen, onderzoek bij andere slachtoffers en een checklist: is mijn partner een narcist? Klik hier voor meer informatie.

Liefs, Annemarie

Hoe vaak ik bovenstaande zin gehoord heb weet ik niet eens meer. De zin kwam altijd uit de mond van mensen die mijn zoon en mij een warm hart toedroegen. Niets dan goede bedoelingen die ik toen en nu ook helemaal snap. Als je je vriendin, je dochter of je buurvrouw compleet kapot ziet gaan door het toedoen van een man is het ook volledig logisch dat je dat zegt, toch? Maar waarom ging ik dan niet? Waarom gaf ik hem na de meest afschuwelijke mishandelingen; psychisch of lichamelijk, dan toch telkens weer een nieuwe kans? Bij de zoveelste tussenkomst van de politie werd deze zin ook meermaals door de politie uitgesproken. Maar hoewel het natuurlijk het beste advies lijkt wat je een vrouw (of man) in deze positie kunt geven; het werkt over het algemeen niet.

‘Waarom niet?’ vraag je je nu waarschijnlijk af. Daar zijn een aantal redenen voor. Ten eerste zoeken narcisten hun slachtoffers goed uit. Ze zoeken mensen uit met een hoog empathisch vermogen. Mensen die er graag voor anderen zijn en die reflecteren op hun eigen gedrag. Ten tweede zijn narcisten in het begin van de relatie de meest fantastische partners op alle gebieden. Ze overweldigen je met liefde, aandacht en zorgzaamheid. Ze zijn in staat om een behoefte daarnaar op te wekken terwijl je niet eens wist dat je die had. Dan presenteren ze zichzelf als het antwoord op die behoefte. Daarnaast zijn ze (zelfs voor professionals) niet herkenbaar als mensen met een ernstige psychische aandoening. Ze zijn vaak intelligent en succesvol en doen zich stabiel voor.

Als je je eenmaal echt gegeven hebt aan een narcist en ze voelen dat jij als het ware “van hen” bent dan begint de zeer berekende manipulatie, ook wel gaslighting genoemd. In het kort betekent dit dat ze meest afschuwelijke dingen doen of zeggen om het vervolgens zo te presenteren dat je begint te geloven dat het jouw schuld is. Dat er iets mis is met jou. Et voilà ook hier heeft de narcist het antwoord op. Namelijk hemzelf (haarzelf kan natuurlijk ook). Hij is degene die van je houdt en je vergeeft. Je kunt hem geen groter plezier doen dan jezelf te verontschuldigen zodat hij je kan vergeven en dan komt je beloning: hij is weer net zo lief, charmant en zorgzaam als aan het begin van de relatie. Totdat hij je weer meesleept in de ene na de andere fysieke of verbale vernedering. Als je uit de relatie probeert te stappen volgt er een charmeoffensief van megaformaat. Hij toont berouw, gaat diep door het stof en is wederom zijn liefste zelf. Het is zo verwarrend voor de nog altijd empathische partner dat ze gaat twijfelen aan zichzelf en zo hem weer terugneemt.

(Ex) partners van narcisten komen zo ver van zichzelf af te staan dat ze het Stockholmsyndroom ontwikkelen. Dit is geen psychische aandoening waar je mee gediagnosticeerd wordt maar een overlevingsstrategie die je onbewust ontwikkelt. Om geen slachtoffer te worden van zijn terreur moet je je volledig aanpassen aan hem, je voegen naar zijn emoties en gedragingen. Waardoor je meer bezig bent met het gevoel van de dader dan van jezelf. Zo krijgt hij controle over je hele leven en raak jij zo ver verwijderd van jezelf dat je (bijna) gelooft dat hij de enige is voor jou. Mocht je echt weggaan bij hem dan heeft hij nog een heel ander arsenaal voor je klaarstaan: stalking, bedreiging en manipulatie.

Ook voor de omgeving is dit heel heftig om mee te maken. Veel verder dan te smeken om bij de narcist weg te gaan komen ze vaak niet. Als het slachtoffer dit dan niet doet wordt de omgeving vaak wanhopig en blijven ze weg waardoor het slachtoffer geïsoleerd raakt en dus een nog makkelijker prooi voor de narcist wordt.

In mijn boek ‘Monddood-aan een narcist ontsnapt’ neem ik je mee in mijn verhaal en kun je goed zien hoe zich dit bij mij ontwikkelde maar ook hoe ik er weer uitkwam. In het laatste deel: de feiten achter het verhaal heb ik adviezen opgenomen voor zowel het slachtoffer als de omgeving, hulpverlening en politie. Tevens tref je hier een onderzoek aan bij andere slachtoffers en een checklist: is mijn partner een narcist. Klik hier voor meer informatie.

Liefs,

Annemarie

Narcist of niet?

Ga toch bij hem weg!

Facebook