Victim blaming, de schuld bij het slachtoffer neerleggen

/0 Reacties/in /door

Recentelijk las ik ‘Oud zeer’ van Bram Bakker. Een zeer dapper boek want in dit boek vertelt hij als voormalig psychiater over zijn eigen verhaal, zijn eigen ‘oud zeer’. Iets wat ons als professionals afgeleerd is. We worden niet geacht om met onze eigen problematiek naar buiten te treden. Doordat ik dit recent zelf ook gedaan heb met mijn eigen boek ‘Monddood’ weet ik hoe dapper het is om dat wel te doen. Maar ook hoe belangrijk.

Ik heb mij altijd afgevraagd hoe het voor cliënten moet zijn om hun kwetsbare levensverhaal neer te leggen bij ons als professionals die “moeten doen alsof” ze zelf geen problemen hebben (gehad). Het geeft naar mijn mening een cliënt veel te veel het idee dat het er met hem/haar iets mis is en dat deze “perfecte hulpverlener” dat wel even gaat oplossen. Ik ben het dan ook volledig eens met Bakker als hij stelt dat de professional niet het probleem oplost van een cliënt, maar dat de relatie tussen de cliënt en de professional voorop staat in het helingsproces. Als we het een ontmoeting tussen twee gelijkwaardige mensen kunnen laten zijn waarin de professional de veiligheid creëert voor de ander om diens pijn in de ogen te kijken kan ‘heling’ ontstaan. Niet als de professional op een voetstuk staat.

Terwijl het boek van Bakker niet specifiek over de narcistische persoonlijkheidsstoornis gaat kwam ik wel bij een stukje wat me raakt op dat gebied. Het gaat over co-dependency (mede-afhankelijkheid): een term die vanuit de verslavingshulpverlening (AA) komt maar zijn weg gevonden heeft daarbuiten. Het betekent zoveel als dat je je verslaafde naaste faciliteert waardoor diens verslaving in stand kan blijven.

Veel professionals maar ook ‘de gewone mens’ noemen slachtoffers van narcisten in mijn optiek onterecht co-dependenten. Ik snap wel dat het gedrag er aan de buitenkant wellicht voor onwetenden zo uitziet. Want ja, een slachtoffer van een narcist gaat vaak terug nadat hij/zij fysiek en/of geestelijk mishandeld is. Terwijl een onwetende omstander denkt: ‘ik zou allang weg zijn geweest’. Daarnaast durven de meeste slachtoffers niet meer voor zichzelf op te komen en schikken ze zich zoveel als ze kunnen naar de wensen van de narcist. Maar dit komt niet voort uit co-dependency. Dit is pure zelfbescherming; dit niet doen kan je zelfs je leven kosten. Weggaan bij een narcist doe je niet zomaar; de terreur die volgt als je die stap neemt is voor de meeste mensen niet eens te bevatten. Dagelijks leven met doodsangst zorgt ervoor dat je je aanpast en niet voor jezelf opkomt. Er ontstaat een traumaband: deze ontstaat uit een herhaalde cyclus van misbruik, devaluatie en positieve bekrachtiging wat maakt dat je jezelf verliest. Iets wat door de omgeving maar moeilijk te bevatten is. Een citaat wat ik al eerder aanhaalde van Herman uit ‘Trauma en herstel’ legt het goed uit: ‘Buitenstaanders die niet weten wat het is om langdurig in doodsnood te verkeren of geen inzicht hebben in dwangmethoden denken vaak dat zij in dezelfde omstandigheden meer moed zouden tonen en van meer verzet blijk zouden geven dan het slachtoffer. Vandaar dat men zo vaak geneigd is een verklaring voor het gedrag van het slachtoffer te zoeken in persoonlijkheidsdefecten of morele gebreken.’

Dus labelen we slachtoffers maar als zwak, er is iets mee mis en dan is co-dependency misschien een mooi labeltje om op te plakken.

Waarom maak ik me daar zo druk over? Omdat het ervoor zorgt dat slachtoffers zich (nog meer) gaan schamen waardoor ze nog meer geïsoleerd raken en dus een nog grotere prooi worden voor de narcist. Victim blaming is beschadigend en traumatiserend. Ook ik ontvang met regelmaat op mijn social media posts commentaar dat er toch wel iets mis met mij heeft moeten zijn dat ik in een dergelijke traumatische relatie terecht ben gekomen. Dat raakt me. Niet eens zo zeer voor mezelf. Ik heb het gelukkig allemaal kunnen verwerken en heb de afgelopen zeventien jaar zoveel kennis over dit onderwerp opgedaan dat ik inmiddels echt wel weet dat er niets mis is met mij en dat het niet mijn ‘schuld’ is. Maar mijn social media posts worden veel gelezen door slachtoffers. Die reageren vaak niet in het commentaar vanwege hun onveilige positie, maar wel in een persoonlijk bericht naar mij. Ze halen veel steun en (h)erkenning uit mijn posts en dat is ook precies wat ik wil bereiken met deze posts; een veilige omgeving creëren voor slachtoffers zodat ook zij een weg uit het trauma vinden.

Ik vind het dan ook vreselijk als mensen onder mijn posts slachtoffers alsnog veroordelen. Om die reden verwijder ik dit soort commentaar dan ook. Toch motiveert het me ook om juist dit soort posts, columns, blogs en podcasts te blijven maken. Want het laat zo duidelijk zien waarom narcisten nog steeds weg kunnen komen met hun giftige gedrag: er is nog steeds te weinig kennis waardoor slachtoffers niet gehoord, gezien en geholpen worden. Niet door de maatschappij, niet door (jeugd)hulpverlening en vaak niet (tijdig) door de politie.

Uiteindelijk zullen we deze slachtoffers verliezen. Zo lopen we in Nederland nog steeds achter als het gaat om femicide (vrouwenmoord door (ex)-partners). Maar het blijft niet beperkt tot fysieke mishandeling en eventueel de dood die hier opvolgt. Psychische mishandeling is minstens zo erg, ook dat kan leiden tot moord: zelfmoord of in ieder geval het vermoorden van iemands identiteit. Het herstel van een dergelijke traumatische relatie kan lang duren en je komt er zelden zonder littekens uit. Omdat ik begrijp dat niet iedereen mijn boek ‘Monddood’ zal lezen, zeker niet als je nog nooit met dit gegeven in je omgeving te maken hebt gehad blijf ik mijn kennis hierover verspreiden zoveel als ik kan. Want het is tijd om op te staan, niet langer monddood te zijn en alle slachtoffers een stem te geven zodat er zoveel mogelijk kennis komt in onze maatschappij en er hopelijk op termijn verder leed voorkomen kan worden.

Liefs,

Annemarie

P.S. Meer weten over mijn boek: ‘Monddood-aan een narcist ontsnapt’? Klik hier

Hoe ga je met een narcist om?

/1 Reactie/in /door

Soms zijn we in het leven ‘gedwongen’ om contact te (blijven) hebben met een persoon met de narcistische persoonlijkheidsstoornis. Dat kan zijn omdat jullie samen kinderen hebben en er na de relatiebreuk omgang is tussen jullie kind en de narcistische partner of omdat het gaat om je vader of moeder waar je nog bij woont of omdat het een collega is en je je werk te leuk vindt om een andere baan te zoeken. Hoe ga je dan met een narcist om?

Daar zijn gelukkig een aantal methodes voor die jouw leven een stuk makkelijker maken. Ik raad dit niet aan zodat je in een relatie met een narcist kan blijven. Dan moet je zoveel van jezelf inleveren dat ook  deze methodes niet gezond meer zijn voor jou. Zit je in een relatie met een narcist dan is de allerbelangrijkste stap (hoe moeilijk ook): weggaan en nooit meer (écht nooit) terugkeren wat de narcist ook zegt en hoe lief hij/zij ook doet.

Maar ben je dus in de positie dat je niet anders kan dan met een narcist contact houden hou dan de volgende spelregels in gedachten om jezelf te beschermen tegen (nog meer) narcistisch misbruik.

No contact/geen contact

Geen contact op wat voor manier dan ook ,dat houdt in zelf geen contact opnemen maar ook niet reageren als hij/zij contact zoekt.  Neem zijn/haar telefoontjes niet op, lees zijn/haar tekstberichten of e-mails niet en hou de deur dicht als hij/zij aan je voordeur staat. Voor een narcist is alles dringend ook al is dat helemaal niet het geval. Laat je hier niet in meesleuren. Dat is hartstikke lastig, helemaal als je samen jonge kinderen hebt waar de narcist omgang mee heeft. Communiceer duidelijk naar de narcist dat als er echt iets dringends is dat hij/zij je een e-mail kan sturen. Bij het lezen van de e-mail vraag jezelf eerst af hoe dringend dit echt is. Meestal is het niet nodig om te reageren, dus doe dat dan ook niet. Als het écht noodzakelijk is voor de kinderen (stel jezelf altijd eerst die vraag: ‘Is het écht noodzakelijk? Wat voor ramp zou er plaatsvinden als ik niet communiceer’) beperk je antwoord per e-mail tot het minimale, zakelijke contact waarin je geen enkele emotie toont aan hem/haar. Lees de mail flink wat keren over en neem er een aantal dagen voor totdat je echt alle emotie eruit hebt gehaald voordat je het verstuurt of vraag iemand mee te lezen en je daarbij te helpen.

Na enige tijd ‘no contact’ start de tegenaanval. Als ik schrijf na enige tijd kan dat een dag, maanden of zelfs jaren later en alles er tussenin zijn. Eigenlijk kan ik het het beste samenvatten als ik zeg: wanneer het de narcist te lang duurt dat jij niet meer vatbaar lijkt voor hem/haar en vaak komt dit moment voor jou totaal onverwacht. De tegenaanval kan zijn: je overal zwart maken, onder jouw ogen een relatie starten met iemand anders die de hemel in geprezen wordt, de kinderen tegen je opzetten, stalking en bedreiging. Dit kan echt uitlopen tot dagelijkse terreur. Het is van het grootste belang dat je ook dan ‘no contact’ blijft volhouden en geen enkele emotie toont.

Niet reageren

Bij de tegenaanval komt nu: ‘niet reageren’. Afschuwelijk moeilijk. Want narcisten kunnen echte terroristen zijn die de meest vreselijke verhalen over je verspreiden. Dat is enorm vernederend en het liefst wil je de narcist voor eens en voor altijd de mond snoeren. Maar hoe emotioneler jij hierop reageert hoe meer hij/zij dit zal gaan doen. Bij stalking en bedreiging is het een MUST om aangifte te doen bij de politie maar ook absolute een ‘no go’ om dit tegen de narcist te vertellen of op andere wijze te laten zien wat het met jou doet want ook hier zal hij/zij maar al te graag gebruik van maken om jou te manipuleren.

Ga anderen ook niet vertellen hoe het echt zit. Daar rekent de narcist op en hij heeft mensen al zo bewerkt dat wat je ze ook vertelt je hiermee alleen zijn verhaal bevestigt. Dat houdt misschien in dat je mensen kwijt zult raken of dat het contact verandert. Soms stuurt een narcist aan op ouderverstoting; de narcist palmt de kinderen zo in dat ze boos op jou zijn. Dat is vreselijk maar weet dat je nog altijd beter af bent. Alles wat je nu verliest wat je écht dierbaar is valt weer op te bouwen. Kinderen komen vrijwel altijd tot inzicht als ze zonder jou blootgesteld worden aan de terreur van de narcist.

Acceptatie

Leer accepteren dat de narcist ‘gehandicapt’ is als het gaat om inlevingsvermogen. Dat is er gewoon niet. Hij/zij zegt dat te hebben maar heeft dat vermogen gewoon niet. Het is als een blinde vragen eens goed te kijken. Zo lang je denkt dat de narcist zich niet in WIL inleven blijf jij je best doen om hem/haar jouw kant van het verhaal te laten zien. Zodra je inziet dat hij/zij zich niet KAN inleven kun je naar acceptatie toe bewegen. Dat scheelt je bergen aan energie, pijn en valse hoop.

De Grijze Rots (Grey Rock).

De Grey Rock methode is een manier om een narcist zijn/haar interesse in jou te laten verliezen. Het verschilt van ‘no nontact’ omdat je niet het contact vermijdt maar alleen saaie, eentonige reacties geeft. De narcist kan zich dan niet met jou ‘voeden’ en moet ergens anders heen voor drama. Narcisten zijn verslaafd aan drama en conflict en kunnen het niet uitstaan ​​zich te vervelen. Grey Rock is een manier om je bij de narcist voor te doen als een onbevredigend slachtoffer. Deze methode is vooral handig als het gaat om een collega of een familielid die je bijvoorbeeld alleen ziet op verjaardagen. Ook kun je de Grey Rock methode gebruiken om te voorkomen dat je een doelwit wordt. Als je merkt dat je in het gezelschap bent van een narcist: wees saai. Zo lang je zijn/haar jaloezie niet activeert, verdwijn je geruisloos naar de achtergrond.

Als het je lukt om bovenstaande vol te houden verliest de narcist zijn interesse in jou. Dit maakt voor jou de weg vrij naar een gelukkigere toekomst en dat wens ik je van harte!

Liefs,

Annemarie

PS wist je dat mijn boek ‘Monddood – aan een narcist ontsnapt’ verschenen is? klik hier voor meer informatie.