Facebook depressie

De laatste jaren is er heel geleidelijk een nieuw fenomeen in mijn (therapie) praktijk ontstaan. Het is uiteraard geen diagnose en staat als problematiek vrijwel nooit op zichzelf. Maar het kan wel degelijk een zeer grote impact op je leven hebben en bestaande problematiek behoorlijk verergeren. Ik noem het hier, bij gebrek aan een betere benaming, gemakshalve maar even de Facebook depressie.

Het is een verschijnsel waarvan ik durf te stellen dat iedereen die redelijk actief op Facebook is wel eens in meer of mindere mate last van heeft. Wanneer we even niet zo lekker in ons vel zitten (en he die momenten hebben we nu eenmaal allemaal) en we kijken op zo’n moment op Facebook. Dan kan het zomaar binnenkomen alsof iedereen het geweldig naar zijn zin heeft behalve jij. Daar wordt je dipje daar over het algemeen niet beter van. Dat is de milde variant en niet prettig. Maar heb je over het algemeen wel een goed gevoel over jezelf en je leven, dan haal je waarschijnlijk een moment later je schouders op en realiseer je je dat ook jij meestal alleen je leuke momenten post.

Maar worstel je reeds met onzekerheid, gebrek aan zelfvertrouwen of voel je je eenzaam dan kan Facebook een worsteling worden van ups and downs en soms zelfs je leven gaan beheersen. Als je je niet zo zeker van jezelf voelt en je post iets op Facebook zal het veel meer gaan om bevestiging. Het nodig hebben om “geliked” (gezien) te worden zodat je je weer even beter voelt over jezelf.

Ik heb heel verdrietige gesprekken met cliënten die ontzettend veel tijd besteden aan Facebook en hieronder lijden. Foto’s leuker/mooier maken, lang nadenken over catchy teksten, bijhouden hoe lang geleden ze iets gepost hebben en steeds het aantal likes checken. Mochten ze dan niet binnen een bepaalde tijd een bepaald aantal “likes” hebben, schamen ze zich en verwijderen ze snel hun post. Dit uit angst dat anderen zien dat ze geen of te weinig “likes” hebben gekregen. En dit ze vertalen ze dan naar zichzelf als: “zie je wel: ik ben niet goed genoeg”.

Dezelfde cliënten ervaren op andere momenten, als het aantal beoogde “likes” wel behaald is even een geluksmoment. Maar al snel ontstaat er weer de behoefte om dit opnieuw te “moeten” voelen. Waardoor het proces van de juiste post plaatsen, checken en timen voor likes en de onzekerheid die daar aan te pas komt weer helemaal van begin af aan start.

En dan heb ik het nog niet over het sociale aspect. Facebook lijkt op het eerste oog voor mensen die sociaal wat onzeker zijn zoveel makkelijker dan face-to-face contact, maar is dat in werkelijkheid helemaal niet. Je kunt nog zo’n mooie profiel foto hebben en geweldige posts plaatsen, al je onzekerheden blijven. Alle aspecten van sociale onzekerheden worden zelfs onder een vergrootglas gelegd. Al je Facebook “moves” worden immers door iedereen gezien en kunnen door iedereen gedeeld en eventueel zelfs belachelijk gemaakt worden. Je bent zo naakt en kwetsbaar. Kritiek op Facebook is vaak nog harder en publiekelijk dan in het echte leven.

De vergelijking met de middelbare school is snel getrokken. Er zijn de populaire Facebook vrienden die bij alles wat ze plaatsen uit het niets tig “likes” krijgen. Dit zijn soms posts die niet perse jouw mening weergeven of die je leuk vindt maar waarvan het als belangrijk voelt om toch te “liken” want anders hoor je er niet bij. Ook zijn er posts die je juist wel leuk/goed vindt maar die je niet durft te liken/delen omdat je vreest dat vrienden die dit zien dit niet kunnen waarderen of (vanuit eigen belang) uit angst dat ze beter zijn dan jouw posts.

En net als op de middelbare school zijn er ook Facebook vrienden die je “moet” hebben om erbij te horen. Maar ook Facebook “vrienden” die je ondanks dat je ze niet aardig vindt niet durft te ontvrienden uit angst voor hun reactie. Net als de meeste echt populaire kinderen uit de klas zijn dit soort Facebook vrienden vaak niet erg vriendelijk als je ze de (virtuele) rug toe keert. Met als gevolg de gevreesde keiharde Facebook sneer.

Naast het bovenstaande hoor ik ook vaak de angst iets te missen. Of het nu een verjaardag of een belangrijk nieuwsitem is, de kans dat we iets missen is beangstigend. Informatie lijkt ons een gevoel van controle te geven. Een soort van “kennis is macht”. Ook hier speelt wederom een sociaal aspect vanuit de angst om uitgelachen te worden, er niet bij te horen omdat je iets niet weet. Of niet aardig gevonden te worden omdat je iemands verjaardag miste.

Aan de zogenaamde Facebook depressie ligt een diep gevoel ten grondslag. De angst er niet bij te mogen horen, niet goed genoeg te zijn, niet gezien te worden en alleen te zijn. Al die tijd dat je zo je best doet op Facebook zou zoveel waardevoller zijn als je die zou gebruiken om te werken aan de enige relatie waarvan je echt 100% zeker weet dat je die je hele leven lang zult hebben: die met jezelf. Je mag jezelf zijn, genieten van wat jij leuk vindt en je bent altijd, echt altijd: goed genoeg!

Dit blog moest ik schrijven. Gewoon omdat ik elke dag weer merk hoe Facebook zo ingrijpend kan zijn in het dagelijks leven van mensen. Tijdens mijn opleiding is dit nooit aan bod gekomen simpelweg omdat Facebook toen nog niet zo aanwezig was in Nederland. Maar inmiddels heb ik mezelf als therapeut en coach aangeleerd om naar het gebruik van social media te vragen. Als je een collega bent en je doet dit nog niet wil ik aanmoedigen dit ook te gaan doen. Het is vaak al een opluchting voor mensen om er simpelweg over te kunnen praten.