Berichten

Het onzichtbare gevolg

Codependency bij volwassen KOPP-kinderen en de link met narcistisch misbruik

De ervaringen uit onze kindertijd hebben een diepgaand effect op onze volwassenheid en ons vermogen om relaties aan te gaan. Voor kinderen van ouders met psychische problemen, ook wel KOPP-kinderen genoemd (Kinderen van Ouders met Psychische Problemen), kan het opgroeien in een dergelijke omgeving leiden tot een unieke reeks uitdagingen. Een van de gevolgen van een dergelijke jeugdervaring is het ontstaan van codependency. Bovendien hebben veel volwassen KOPP-kinderen de neiging om slachtoffer te worden van narcistische partners, wat hun codependency-patronen verder versterkt. In dit blog zullen we verkennen hoe volwassen KOPP-kinderen vatbaar kunnen zijn voor codependency en de specifieke dynamiek tussen KOPP-kinderen en narcistische partners.

Wat is codependency?

Codependency is een disfunctioneel gedragspatroon waarbij iemands eigenwaarde en welzijn afhankelijk zijn van het voldoen aan de behoeften van anderen. Het is een onevenwichtige relatie waarbij de codependent voortdurend bezig is met het tevredenstellen van anderen ten koste van zichzelf. Dit gedragspatroon kan voortkomen uit een jeugd waarin KOPP-kinderen de verantwoordelijkheid op zich hebben genomen voor de emotionele en/of fysieke zorg van hun ouders.

De impact van een jeugd als KOPP-kind en de link met narcistische partners

Volwassen KOPP-kinderen hebben vaak een verhoogde kans om, net als ik 17 jaar geleden, slachtoffer te worden van narcistische partners. Dit komt doordat ze gewend zijn geraakt aan het aanpassen aan de behoeften en grillen van hun ouders. Ze zijn geconditioneerd om hun eigen behoeften te negeren en zichzelf volledig ten dienste te stellen van anderen. Dit maakt hen kwetsbaar voor narcistische partners, die manipulatief, egocentrisch en behoeftig zijn.

Narcistische partners maken gebruik van de codependente patronen van volwassen KOPP-kinderen. Ze voeden het gevoel van verantwoordelijkheid en schuld bij hun partner, waardoor ze steeds meer afhankelijk worden van de narcist. De narcist zorgt ervoor dat de codependente partner zich voortdurend ondergewaardeerd, onbelangrijk en incompetent voelt, wat de bestaande codependency-patronen versterkt. Iets wat ik uitgebreid beschreven heb in mijn recent verschenen boek: ‘Monddood, aan een narcist ontsnapt’.

Het doorbreken van de codependency-cyclus in narcistische relaties

Het doorbreken van de codependency-cyclus in narcistische relaties is buitengewoon uitdagend vanwege de manipulatieve aard van de narcist. Het vereist een moedige stap naar zelfonderzoek en zelfzorg. Hier zijn enkele stappen die kunnen helpen bij het bevrijden van codependency en het omgaan met een narcistische partner:

Zelfreflectie: Onderzoek je eigen gedragspatronen en herken de dynamiek van de relatie. Begrijp de manipulatieve tactieken die de narcist gebruikt om je afhankelijk te maken en je eigenwaarde te ondermijnen.
Grenzen stellen: Leer om gezonde grenzen te definiëren en deze duidelijk te communiceren. Wees assertief en weiger toe te geven aan manipulatie en misbruik.
Zoek steun: Zoek professionele hulp om je te begeleiden bij het herstellen van je eigenwaarde en het leren herkennen van gezonde relaties. Steun van andere volwassen KOPP-kinderen en slachtoffers van narcistisch misbruik kan ook waardevol zijn.
Zelfzorg: Prioriteer je eigen welzijn en geluk. Ontwikkel gezonde zelfzorggewoonten en focus op het herstellen van je eigen identiteit en zelfvertrouwen.

Conclusie

Volwassen KOPP-kinderen hebben vaak te maken met codependency-patronen, en helaas zijn ze ook vatbaar voor het worden van slachtoffers van narcistische partners. De dynamiek tussen KOPP-kinderen en narcistische partners versterkt de codependency en maakt het moeilijker om de cyclus te doorbreken. Het is essentieel voor volwassen KOPP-kinderen om bewust te worden van deze patronen, steun te zoeken en zichzelf de nodige zorg en liefde te geven om te genezen en gezonde relaties op te bouwen. Ik wil hier nogmaals benoemen dat codependency geen diagnose is: er is er niets mis met je. Je hebt geen aandoening en bent ook niet zwak. Codependency is een overlevingsmechanisme, een coping stijl die je nodig had om jezelf te beschermen in je jeugd en later in een relatie met een narcistische partner.

Het betekent eigenlijk dat je kerngezond bent en dat jouw systeem een manier gevonden heeft om overeind te blijven. Het is ook allesbehalve jouw schuld dat je ouders geen gezonde volwassen ouders konden zijn en net zomin is het jouw schuld dat een narcistische partner misbruik van jou (ge)maakt (heeft). Het gaat mij puur om jou, mooi mens, dat je gaat zien hoe mooi je werkelijk bent en dat jij het verdient om gelukkig te zijn, dat jij op de eerste plaats mag komen en aan jouw eigen behoeftes tegemoet mag komen.

Een KOPP-kind heeft vaak enorme talenten op het gebied sociale contacten en zal zich vaak aangetrokken voelen tot beroepen waarin zij anderen kunnen ondersteunen. Als je, na jouw verwerkingsproces, leert om op gezonde wijze deze talenten in te zetten kom je echt tot volle bloei op alle gebieden in je leven. Ik noem het dan ook “vruchtbare littekens”.

Liefs,

Annemarie

PS Wist je al dat mijn boek ‘Monddood, aan een narcist ontsnapt‘ verschenen is?

Victim blaming, de schuld bij het slachtoffer neerleggen

Recentelijk las ik ‘Oud zeer’ van Bram Bakker. Een zeer dapper boek want in dit boek vertelt hij als voormalig psychiater over zijn eigen verhaal, zijn eigen ‘oud zeer’. Iets wat ons als professionals afgeleerd is. We worden niet geacht om met onze eigen problematiek naar buiten te treden. Doordat ik dit recent zelf ook gedaan heb met mijn eigen boek ‘Monddood’ weet ik hoe dapper het is om dat wel te doen. Maar ook hoe belangrijk.

Ik heb mij altijd afgevraagd hoe het voor cliënten moet zijn om hun kwetsbare levensverhaal neer te leggen bij ons als professionals die “moeten doen alsof” ze zelf geen problemen hebben (gehad). Het geeft naar mijn mening een cliënt veel te veel het idee dat het er met hem/haar iets mis is en dat deze “perfecte hulpverlener” dat wel even gaat oplossen. Ik ben het dan ook volledig eens met Bakker als hij stelt dat de professional niet het probleem oplost van een cliënt, maar dat de relatie tussen de cliënt en de professional voorop staat in het helingsproces. Als we het een ontmoeting tussen twee gelijkwaardige mensen kunnen laten zijn waarin de professional de veiligheid creëert voor de ander om diens pijn in de ogen te kijken kan ‘heling’ ontstaan. Niet als de professional op een voetstuk staat.

Terwijl het boek van Bakker niet specifiek over de narcistische persoonlijkheidsstoornis gaat kwam ik wel bij een stukje wat me raakt op dat gebied. Het gaat over co-dependency (mede-afhankelijkheid): een term die vanuit de verslavingshulpverlening (AA) komt maar zijn weg gevonden heeft daarbuiten. Het betekent zoveel als dat je je verslaafde naaste faciliteert waardoor diens verslaving in stand kan blijven.

Veel professionals maar ook ‘de gewone mens’ noemen slachtoffers van narcisten in mijn optiek onterecht co-dependenten. Ik snap wel dat het gedrag er aan de buitenkant wellicht voor onwetenden zo uitziet. Want ja, een slachtoffer van een narcist gaat vaak terug nadat hij/zij fysiek en/of geestelijk mishandeld is. Terwijl een onwetende omstander denkt: ‘ik zou allang weg zijn geweest’. Daarnaast durven de meeste slachtoffers niet meer voor zichzelf op te komen en schikken ze zich zoveel als ze kunnen naar de wensen van de narcist. Maar dit komt niet voort uit co-dependency. Dit is pure zelfbescherming; dit niet doen kan je zelfs je leven kosten. Weggaan bij een narcist doe je niet zomaar; de terreur die volgt als je die stap neemt is voor de meeste mensen niet eens te bevatten. Dagelijks leven met doodsangst zorgt ervoor dat je je aanpast en niet voor jezelf opkomt. Er ontstaat een traumaband: deze ontstaat uit een herhaalde cyclus van misbruik, devaluatie en positieve bekrachtiging wat maakt dat je jezelf verliest. Iets wat door de omgeving maar moeilijk te bevatten is. Een citaat wat ik al eerder aanhaalde van Herman uit ‘Trauma en herstel’ legt het goed uit: ‘Buitenstaanders die niet weten wat het is om langdurig in doodsnood te verkeren of geen inzicht hebben in dwangmethoden denken vaak dat zij in dezelfde omstandigheden meer moed zouden tonen en van meer verzet blijk zouden geven dan het slachtoffer. Vandaar dat men zo vaak geneigd is een verklaring voor het gedrag van het slachtoffer te zoeken in persoonlijkheidsdefecten of morele gebreken.’

Dus labelen we slachtoffers maar als zwak, er is iets mee mis en dan is co-dependency misschien een mooi labeltje om op te plakken.

Waarom maak ik me daar zo druk over? Omdat het ervoor zorgt dat slachtoffers zich (nog meer) gaan schamen waardoor ze nog meer geïsoleerd raken en dus een nog grotere prooi worden voor de narcist. Victim blaming is beschadigend en traumatiserend. Ook ik ontvang met regelmaat op mijn social media posts commentaar dat er toch wel iets mis met mij heeft moeten zijn dat ik in een dergelijke traumatische relatie terecht ben gekomen. Dat raakt me. Niet eens zo zeer voor mezelf. Ik heb het gelukkig allemaal kunnen verwerken en heb de afgelopen zeventien jaar zoveel kennis over dit onderwerp opgedaan dat ik inmiddels echt wel weet dat er niets mis is met mij en dat het niet mijn ‘schuld’ is. Maar mijn social media posts worden veel gelezen door slachtoffers. Die reageren vaak niet in het commentaar vanwege hun onveilige positie, maar wel in een persoonlijk bericht naar mij. Ze halen veel steun en (h)erkenning uit mijn posts en dat is ook precies wat ik wil bereiken met deze posts; een veilige omgeving creëren voor slachtoffers zodat ook zij een weg uit het trauma vinden.

Ik vind het dan ook vreselijk als mensen onder mijn posts slachtoffers alsnog veroordelen. Om die reden verwijder ik dit soort commentaar dan ook. Toch motiveert het me ook om juist dit soort posts, columns, blogs en podcasts te blijven maken. Want het laat zo duidelijk zien waarom narcisten nog steeds weg kunnen komen met hun giftige gedrag: er is nog steeds te weinig kennis waardoor slachtoffers niet gehoord, gezien en geholpen worden. Niet door de maatschappij, niet door (jeugd)hulpverlening en vaak niet (tijdig) door de politie.

Uiteindelijk zullen we deze slachtoffers verliezen. Zo lopen we in Nederland nog steeds achter als het gaat om femicide (vrouwenmoord door (ex)-partners). Maar het blijft niet beperkt tot fysieke mishandeling en eventueel de dood die hier opvolgt. Psychische mishandeling is minstens zo erg, ook dat kan leiden tot moord: zelfmoord of in ieder geval het vermoorden van iemands identiteit. Het herstel van een dergelijke traumatische relatie kan lang duren en je komt er zelden zonder littekens uit. Omdat ik begrijp dat niet iedereen mijn boek ‘Monddood’ zal lezen, zeker niet als je nog nooit met dit gegeven in je omgeving te maken hebt gehad blijf ik mijn kennis hierover verspreiden zoveel als ik kan. Want het is tijd om op te staan, niet langer monddood te zijn en alle slachtoffers een stem te geven zodat er zoveel mogelijk kennis komt in onze maatschappij en er hopelijk op termijn verder leed voorkomen kan worden.

Liefs,

Annemarie

P.S. Meer weten over mijn boek: ‘Monddood-aan een narcist ontsnapt’? Klik hier