Berichten

Licht aan het eind van de tunnel

/0 Reacties/in /door

Herstellen na een relatie met een narcist

Na een relatie met een narcist kan het voelen alsof je bent achtergelaten in een doolhof van verwarring, pijn en zelftwijfel. Je kan je overweldigd voelen door een mix van emoties – van opluchting tot schaamte, van verdriet tot woede. Het is belangrijk om te begrijpen dat deze gevoelens normaal zijn. Wat je hebt meegemaakt is niet normaal, maar je reactie op dergelijk misbruik is dat wel. Het herstelproces na narcistisch misbruik kan lang en moeilijk zijn, maar het is zeker haalbaar. Hier zijn enkele stappen die je op weg kunnen helpen naar genezing:

  • Acceptatie: De eerste stap is het erkennen van het misbruik dat heeft plaatsgevonden. Je bent niet gek, overdreven of te gevoelig – wat je hebt meegemaakt is echt en het was verkeerd. Het kan moeilijk zijn om te accepteren dat je misbruikt bent, vooral als het misbruik psychologisch was en de misbruiker iemand was die je vertrouwde of van wie je hield. Echter, het accepteren van de realiteit van het misbruik is de eerste stap naar genezing. Het is belangrijk om te erkennen dat je pijn terecht is, en dat wat je hebt meegemaakt niet jouw schuld was. Deze eerste stap kan erg moeilijk zijn, omdat het confronteren van het feit dat je in een misbruikrelatie bent geweest vaak pijnlijk is. Narcisten zijn meesterlijk in gaslighting, een vorm van psychologisch misbruik waarbij ze twijfel zaaien over de realiteit van hun slachtoffers, wat kan leiden tot zelftwijfel (lees hier mijn blog over gaslighting). Het kan tijd kosten om de realiteit van de situatie te accepteren. De sleutel hier is geduld en begrip voor jezelf. Je kan niet alles in één keer verwerken; neem de tijd die je nodig hebt. Bijvoorbeeld, je zou kunnen beginnen met het schrijven in een dagboek over je ervaringen. Het uiten van je gevoelens en het documenteren van de realiteit van je relatie kan je helpen om te accepteren wat er is gebeurd. Wist je dat mijn recent verschenen boek ‘Monddood-aan een narcist ontsnapt’ vrijwel volledig gebaseerd is op mijn eigen dagboeken uit die tijd?
  • Kennis: Leer over narcisme. Hoe meer je begrijpt over deze persoonlijkheidsstoornis, hoe beter je in staat zult zijn om te begrijpen wat er is gebeurd en waarom het niet jouw schuld was. Het begrijpen van de dynamiek van narcistisch misbruik kan je helpen om te begrijpen wat er is gebeurd en waarom. Het kan je ook helpen om jezelf niet de schuld te geven, want narcisten zijn meesters in manipulatie en gaslighting. Door te leren over narcistische persoonlijkheidsstoornis, krijg je de tools die je nodig hebt om te herstellen en om te voorkomen dat je in de toekomst in vergelijkbare situaties belandt. Kennis is macht. Het leren over de narcistische persoonlijkheidsstoornis, de tactieken die narcisten gebruiken en de effecten die het kan hebben op hun slachtoffers, kan helpen bij het begrijpen van wat je hebt meegemaakt. Boeken, artikelen, blogs en podcasts over narcistisch misbruik kunnen nuttige hulpmiddelen zijn. Bovendien kan kennis over narcisme je helpen om de zogenaamde rode vlaggen van dergelijk gedrag in de toekomst te herkennen en te vermijden. Dit kan betekenen dat je boeken leest zoals ‘Monddood-aan een narcist ontsnapt’ van Annemarie Braun. Met name het ‘De feiten’ gedeelte na het autobiografische gedeelte geven je veel inzicht als het gaat om de relatiedynamiek net als de checklist ‘Is mijn partner een narcist’ achterin het boek of ‘Je leven in eigen hand’ van Iris Koops.
  • Zoek professionele hulp: Een therapeut die ervaring heeft met narcistisch misbruik kan enorm nuttig zijn. Hij of zij kan je helpen bij het navigeren door je gevoelens, bij het opnieuw opbouwen van je zelfvertrouwen en bij het leren van gezonde grenzen. Een therapeut die gespecialiseerd is in narcistisch misbruik kan je helpen bij het navigeren door het genezingsproces. Zij kunnen je helpen om traumatische herinneringen te verwerken, je zelfbeeld te herstellen en gezonde copingsmechanismen te ontwikkelen. Ze kunnen je ook helpen om je grenzen te herkennen en te versterken. Dit kan enorm nuttig zijn, om professionele hulp te zoeken zodat je er niet alleen voorstaat bij het verwerken van je ervaringen en bij het ontwikkelen van strategieën en hulpmiddelen om te herstellen. Therapie kan je ook helpen om een beter inzicht te krijgen in je eigen gedrag en patronen en om gezondere relaties op te bouwen. Een professional kan je naast traumatherapie ook helpen met bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie, wat kan helpen om destructieve denkpatronen te herkennen en te veranderen.
  • Steunnetwerk: Zoek steun bij mensen die je vertrouwt en die je ervaringen erkennen. Dit kunnen vrienden, familie of lotgenootgroepen zijn, zowel offline als online. Het hebben van een steunnetwerk kan van onschatbare waarde zijn tijdens je herstel. Mensen die je situatie begrijpen en valideren kunnen je helpen om je niet zo geïsoleerd en alleen te voelen. Het delen van je ervaringen kan ook therapeutisch zijn. Het is essentieel om een veilige en ondersteunende omgeving te hebben waarin je je ervaringen kan delen en bevestiging kan ontvangen. Wees voorzichtig met wie je je ervaringen deelt, omdat niet iedereen in staat is de complexiteit van narcistisch misbruik te begrijpen. Zoek naar mensen die je steunen en bevestigen. Dit kan betekenen dat je lid wordt van lotgenootgroepen voor slachtoffers van narcistisch misbruik, zowel online als offline. Dit kan je ook de kans geven om naar de ervaringen van anderen te luisteren en te leren van hun herstelprocessen. Om die reden nam ik ook mijn onderzoek bij lotgenoten op in mijn boek ‘Monddood’.
  • Zelfzorg: Vergeet niet om voor jezelf te zorgen. Dit kan betekenen dat je gezond eet, regelmatig beweegt, voldoende rust neemt, ontspannende activiteiten doet zoals lezen, mediteren, yoga of iets anders wat je helpt om je goed te voelen Neem de tijd om voor jezelf te zorgen, zowel fysiek als emotioneel. Narcistisch misbruik kan een enorme tol eisen van je mentale en fysieke gezondheid. Het is dus cruciaal om tijd en energie te investeren in zelfzorg. Herinner jezelf eraan dat het oké is om hulp te vragen en dat het belangrijk is om tijd voor jezelf te nemen. Dit kan variëren van het opzetten van een regelmatige slaaproutine tot het maken van tijd voor hobby’s of activiteiten waar je van geniet, zoals lezen, schilderen, yoga of wandelen in de natuur. Het kan ook betekenen dat je leert luisteren naar je lichaam en rust neemt wanneer je het nodig hebt. Yin yoga (meditatieve herstellende yoga) is mijn ‘go to’. Ook eens proberen? Klik hier
  • Grenzen: Leer je grenzen te stellen en te handhaven. Dit is een cruciale vaardigheid die je zal helpen bij toekomstige relaties. Narcisten hebben vaak weinig respect voor de persoonlijke grenzen van anderen. Het leren herkennen, communiceren en handhaven van je eigen grenzen is een belangrijke stap in je herstel. Dit kan je ook beschermen tegen toekomstig misbruik. Het opnieuw leren en instellen van je grenzen is een cruciale stap in het herstelproces. Dit omvat niet alleen het leren herkennen van wanneer je grenzen worden overschreden, maar ook het ontwikkelen van de vaardigheden om je grenzen effectief te communiceren en te handhaven. Dit kan betekenen dat je leert om ‘nee’ te zeggen zonder je schuldig te voelen of dat je bewuste keuzes maakt over wie je in je leven toelaat en welk gedrag je accepteert. Het kan ook betekenen dat je leert om je grenzen duidelijk en assertief te communiceren. Een goede therapeut kan je hierbij helpen.
  • Jezelf vergeven: dit gaat niet over het vergeven van de narcist, maar over het vergeven van jezelf. Het is belangrijk te beseffen dat je het beste deed met de informatie en hulpmiddelen die je toen had. Vergeving betekent niet dat je goedkeurt wat de narcist heeft gedaan; het betekent eerder dat je de last van woede en wrok loslaat, wat je in staat stelt om verder te gaan. Het houdt vooral in dat je jezelf vergeeft. Niemand is perfect en narcisten bespelen je zo geraffineerd dat je het niet had kunnen voorzien. Veel lotgenoten (ook ik destijds) geven zichzelf de schuld van het in een dergelijke giftige relatie geraken. Dat is ook de reden dat ik, als therapeut, naar buiten treed over de giftige relatie die ik had met mijn narcistische ex. Het kan écht iedereen overkomen. Jezelf vergeven is een belangrijk onderdeel van genezing, omdat het helpt om de wonden te helen en ruimte te maken voor een nieuw hoofdstuk in je leven. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat je meditatie of mindfulness-technieken gebruikt om los te laten en vrede te vinden. Mindfulness een keer proberen? Volg deze link. Het kan ook betekenen dat je schrijft in een vergevingsdagboek, waar je opschrijft wat je jezelf vergeeft of dat je werkt met een therapeut om eventuele schuldgevoelens of wrok die je vasthoudt te verwerken.

Elk van deze stappen is een proces en kan tijd en moeite kosten. Het is belangrijk om jezelf toe te staan om door elk van deze stappen in je eigen tempo te gaan. Herstel is geen lineair proces en het is oké om dagen te hebben waarop je je overweldigd voelt of een terugval ervaart; er zullen ups en downs zijn. Wat belangrijk is, is dat je blijft proberen en blijft geloven in jezelf en je vermogen om te genezen. Vergeet niet: je bent sterker dan je denkt en je verdient liefde en respect. Het licht aan het einde van de tunnel wacht op je en elke stap, hoe klein ook, brengt je dichterbij naar een leven vol rust, zelfliefde en geluk.

Het is belangrijk te onthouden dat herstel een persoonlijk en individueel proces is. Wat voor de één werkt, werkt misschien niet voor de ander. Het gaat erom je eigen weg naar genezing te vinden en te doen wat voor jou het beste voelt.

Als je ervaart dat je een steuntje in de rug hierbij wilt mag je altijd contact met me opnemen: info@annemariebraun.nl. Ik werk zowel vanuit mijn praktijk in Bodegraven als online.

Liefs,

Annemarie

Onzichtbare ketting

/0 Reacties/in /door

‘Geloof je mij Annemarie?’ zijn donkere ogen kijken me doordringend aan terwijl hij me dit in een uur tijd voor de derde keer vraagt.
‘Met heel mijn hart,’ antwoord ik hem.
Tranen wellen op in zijn ogen. ‘Niemand gelooft me. Ik ben overal al voor hulp geweest. De politie, (jeugd-) hulpverlening, advocaten en psychologen. Geen van allen geloven dat mijn vrouw me mishandelt, kleineert en dreigt met het ontvoeren van ons kind. Ik kan nergens heen.’
‘Ik geloof je. Sterker nog ik heb in jouw schoenen gestaan.’ Ik zou hem willen omhelzen en troosten maar dat is niet te doen gebruikelijk in mijn vak. Maar ik zie dat mijn woorden al een troostend effect op hem hebben. Erkenning is zo essentieel voor ons allen. Gehoord worden, gezien worden is zo helend al verandert het natuurlijk niets aan zijn verschrikkelijke situatie.

Vandaag is het 5 mei en vieren we onze bevrijding en wat een geschenk het is dat we in dit land in vrijheid kunnen leven. We mogen uitkomen voor onze mening, hebben recht van spreken en hoeven niet in angst voor ons leven te leven.

Toch zitten veel mannen en vrouwen gevangen, vastgebonden aan een onzichtbare ketting. Ze leven dagelijks in angst, soms zelfs voor hun leven. Ze worden psychisch en in sommige gevallen ook lichamelijk mishandeld, gehersenspoeld en bedreigd. Ze zijn gevangenen in een spreekwoordelijke gevangenis. Gegijzeld door iemand die ooit tegen hen zei dat ze van hen hielden en nu de hel op aarde voor ze gecreëerd heeft. Maar niemand die het ziet of weet. Deze strijders gaan onopgemerkt door het leven, monddood gemaakt door degene die ze liefhebben of hadden. Ze strijden vaak zonder enige steun voor hun kinderen. Kinderen die net als zij gevangenen zijn. Kinderen die ingezet worden door hun narcistische partner voor diens eigen belang.

Het is tegenstrijdig wat ik hier schrijf want ja, we leven in een vrij land en in theorie zou bovenstaande man dus uit zijn gevangenis weg kunnen lopen. Maar voor slachtoffers van narcistische mishandeling gaat die vlieger niet zomaar op. Ten eerste heeft er zoveel gaslighting (een hersenspoeling methode die ik in een ander blog nader uitleg) en vernedering plaatsgevonden dat het slachtoffer zichzelf, de eigen identiteit, volledig is kwijtgeraakt waardoor slachtoffers onzeker over zichzelf en hun kunnen zijn geworden. Maar daarnaast is er ook nog de constante dreiging. Doordat narcisten hun slachtoffers in die eerste overweldigende mooie periode van het begin van de relatie onopvallend maar uiterst gecalculeerd bestudeerd hebben kennen ze precies hun angsten en kwetsbaarheden. Hier maakt een narcist maar wat graag gebruik van. De bedreigingen lopen uiteen van het afnemen van de kinderen, het slachtoffer of diens dierbaren iets aandoen, ervoor zorgen dat het slachtoffer de baan of reputatie kwijtraakt tot ervoor zorgen dat het slachtoffer financieel volledig aan de grond raakt. De narcist dreigt niet alleen maar doet dit ook. Slachtoffers die al eerder geprobeerd hebben weg te komen bij een narcist hebben dit al ondervonden.

Het wrange is dat de buitenwereld hier vrijwel altijd niets van merkt. De narcist is vaak of een charmante, intelligente persoonlijkheid met een goede maatschappelijke positie of de narcist heeft zichzelf naar buiten toe neergezet als een persoon die medelijden oproept, zelf een slachtoffer is. Zodoende wordt het echte slachtoffer maar niet of nauwelijks geloofd. De narcist heeft er allang voor gezorgd dat het slachtoffer geïsoleerd is van familie en vrienden dus die weten niet wat er speelt. Het slachtoffer schaamt zich, vraagt zich zelfs af of het niet aan hem/haar ligt en durft daarom niet uit te reiken naar de door de narcist verbannen familie en vrienden. Er zijn dus geen getuigen van het psychische en soms ook fysieke geweld naar het slachtoffer anders dan de kinderen. Kinderen die zich ook niet durven uit te spreken over het gedrag van hun narcistische ouder omdat ze maar al te goed weten wat voor straffen hierop staan.

In de (jeugd-) hulpverlening die soms door buren of andere omstanders ingeschakeld wordt loopt het ook vaak “fout”. Ze zijn namelijk verplicht om alle gesprekken die gevoerd worden aan beide partners te laten lezen. Een kind of de partner van de narcist kijkt dan wel uit om te zeggen wat er werkelijk speelt uit angst voor de represailles die door de narcist vooraf al duidelijk zijn benoemd. Daarnaast zal een narcist zich naar politie, (jeugd-) hulpverlening en andere instanties altijd zeer welwillend en stabiel voordoen. Zij krijgen dus net zo’n vertekend beeld te zien als het slachtoffer aan het begin van de relatie. Helaas zien ook advocaten en psychologen regelmatig niet de ernst in van dit soort relaties. In hun ogen is dit weer de zoveelste “vechtscheiding” waarin met modder gegooid wordt.

Om deze onzichtbare ketting te doorbreken is het dus van belang dat familie, vrienden en hulpverleningsinstanties kennis krijgen over narcistische mishandeling zodat zij de situatie kunnen doorzien en adequate hulp kunnen bieden aan de partner en de kinderen van de narcist.

Liefs,

Annemarie

Lees ook mijn andere blogs en/of luister naar mijn podcasts om nog meer kennis op te doen. Ook is mijn boek: Monddood-aan een narcist ontsnapt hier verkrijgbaar als paperback of Ebook.

Ouderverstoting en Narcisme

/0 Reacties/in /door

Het kind als de grote verliezer

Ouderverstoting of oudervervreemding (in het Engels: Parental Alienation) is wanneer een kind een ouder, waar het voorheen een goede relatie mee had, afwijst. Het komt het vaakst voor bij (echt)-scheidingen maar kan ook voorkomen terwijl de relatie tussen ouders nog in stand is. De veroorzaker is de ouder die het meest invloed op het kind uitoefent. Dit wordt ook wel de “binnen-ouder” genoemd. Dit is de ouder die het kind wil vervreemden van de andere ouder, ook wel de “buiten-ouder” genoemd.

De “binnen-ouder” laat zich negatief uit over de “buiten-ouder” tegenover het kind en manipuleert situaties dusdanig dat het kind meer en meer het idee krijgt dat de zogenaamde “buiten-ouder” niet deugt. Dit zorgt voor veel onrust bij het kind en dwingt het kind een keuze te maken tussen ouders. Vaak worden de “buiten-ouder” en diens familie (grootouders, ooms, tantes etc.) buitengesloten van informatie over het kind (denk aan hoe het gaat op school, de gezondheid van het kind, het emotionele welzijn van het kind en zelfs naar welke school het gaat). Ouderverstoting overkomt moeders én vaders. Een schrijnend voorbeeld is Mike met wie ik eerder een podcast opnam. Hij verloor langdurig het contact met zijn kinderen door toedoen van zijn ex-partner.

Dit wil overigens niet zeggen dat elke ouder die zich kritisch uitlaat over de andere ouder lijdt aan de narcistische persoonlijkheidsstoornis of zich schuldig maakt aan ouderverstoting. Echter wanneer een ouder het kind structureel manipuleert met negatieve informatie over de andere ouder uit wraak op de andere ouder, kan er sprake zijn van narcisme bij deze ouder. Het gevolg van deze manipulatie is dat het kind de zogenaamde “buiten-ouder“ afwijst.

Ouderverstoting is een vorm van kindermishandeling. Kinderen kunnen het ouderverstoting syndroom ontwikkelen, ook wel PAS (Parental Alienation Syndrome) wat veel psychische maar ook fysieke klachten kan veroorzaken. Helaas lijkt het vooralsnog vrijwel onmogelijk om ouderverstoting strafrechtelijk aan te pakken. Verstoten ouders worden vaak niet geloofd meestal vanwege een gebrek aan “bruikbaar” bewijs. Een narcist heeft twee gezichten en weet precies wanneer hij/zij welk gezicht op moet zetten. Dit doet een narcist zo geloofwaardig bij de (jeugd)hulpverlening of tijdens een rechtszitting dat de “buiten-ouder” meestal niet geloofd wordt en de “binnen ouder” als stabiele gezonde ouder gezien wordt.

Waarom doen narcisten dit? Narcistische ouders gebruiken hun kinderen om aan hun eigen behoeften te voldoen. In het geval van ouderverstoting is dat wraaknemen op de (ex-) partner. De (ex)-partner pijn doen waar hij/zij het kwetsbaarst is: in het ouderschap zodat de narcist zich beter kan voelen over zichzelf. Narcisten bezitten geen empathie ook niet voor hun eigen kinderen. Ze zijn alleen bezig met wat zij denken dat goed voor hen is. De impact van ouderverstoting is heel groot. Zowel de verstoten ouder als het gemanipuleerde kind lijden hier vreselijk onder.

Kinderen die een ouder verstoten ervaren een loyaliteitsconflict en ervaren een constant gevoel van verscheurdheid. De narcistische ouder maakt het kind bang maar zegt tegelijkertijd tegen het bange kind dat hij/zij haar zal redden van de slechte verstoten ouder. Het kind ervaart dat het aan de narcistische ouder verplicht is om voor hem/haar te kiezen en verliest daarmee zichzelf. Het kind wordt daarmee volledig afhankelijk gemaakt van de narcistische ouder en zelfs verantwoordelijk gemaakt voor het geluk van de narcistische ouder.

Zoals ik al eerder noemde gaat dit vrijwel altijd aan de buitenwereld voorbij. De narcist heeft hen al zo goed “bewerkt” dat de verstoten ouder als dader wordt gezien en de narcistische ouder laat zich naar de buiten toe graag zien als de perfecte moeder of vader. Het liefst als slachtoffer van de verstoten ouder.

De verstoten ouder staat machteloos. De ergste nachtmerrie van vrijwel iedere ouder is waarheid geworden: je hebt het gevoel je kind kwijt te zijn en je kunt er niets tegen doen. Niemand gelooft je. De pijn die dit teweeg brengt maakt dat de verstoten ouder wanhopig en hierdoor prikkelbaar, verdrietig of woedend wordt. Dit gedrag is niet wie de verstoten ouder is maar is het gevolg van de pijn die hij/zij voelt. Maar het maakt wel dat “het plaatje” wat de narcist geschetst heeft van de verstoten ouder bevestigd wordt. Exact waar de narcist op hoopte.

Ik krijg meestal de verstoten ouder als cliënt. De pijn waar deze verstotenen mee moeten leven is afschuwelijk te noemen. Ze hebben alles al geprobeerd. Ze hebben met de (jeugd) hulpverlening gesproken, advocaten, de rechtbank maar niemand gelooft ze of kan iets voor hen betekenen. Dit maakt dat ze getraumatiseerd raken waardoor het nog moeilijker wordt om gewoon zichzelf te zijn in (het weinige) contact wat ze met hun kinderen hebben. Het liefdevolle aandacht geven maakt plaats voor krampachtig gedrag waar de narcistische (ex) partner niets op aan kan merken uit angst het contact met hun kinderen helemaal te verliezen. Ook ik kan hen hun kinderen niet teruggeven, eigenlijk kan niemand dat. Maar wat ik wel zie is dat als ze traumatherapie gevolgd hebben ze zichzelf weer terugvinden. Hierdoor kunnen ze weer geloven in zichzelf, zijn wie ze werkelijk zijn en dus ook de liefdevolle ouder zijn die ze ook écht zijn. Ik noem dit altijd “de vuurtoren zijn”. Je stopt met vechten, laat je niet negatief uit over de narcist, geeft je kinderen het gevoel dat ze over alles met je kunnen praten en dat je ze nooit zal veroordelen. Dat ze goed zijn zoals ze zijn en dat ze daar niets voor hoeven te doen of laten. Zo laat je je kinderen zien wat onvoorwaardelijke liefde, veiligheid en geborgenheid is. Iets wat ze nooit zullen krijgen van de narcistische ouder. Door een vuurtoren te zijn gids je je kinderen langzaam maar zeker terug naar een veilige basis.

Tot nu toe heb ik met deze aanpak de mooiste dingen zien gebeuren. Het is echter wel een kwestie van geduld, het kan soms jaren duren. Maar uiteindelijk voelen vrijwel alle kinderen haarfijn aan bij wie ze werkelijk veilig en geliefd zijn. Het zou echter veel beter zijn als het lijden van het kind en de verstoten ouder niet zo lang zou hoeven duren. Daarom is het zo belangrijk dat er steeds meer kennis komt bij (jeugd)hulpverlening en justitie zodat deze kinderen krijgen wat ze verdienen: onze bescherming tegen narcistische mishandeling.

Liefs,

Annemarie

Victim blaming, de schuld bij het slachtoffer neerleggen

/0 Reacties/in /door

Recentelijk las ik ‘Oud zeer’ van Bram Bakker. Een zeer dapper boek want in dit boek vertelt hij als voormalig psychiater over zijn eigen verhaal, zijn eigen ‘oud zeer’. Iets wat ons als professionals afgeleerd is. We worden niet geacht om met onze eigen problematiek naar buiten te treden. Doordat ik dit recent zelf ook gedaan heb met mijn eigen boek ‘Monddood’ weet ik hoe dapper het is om dat wel te doen. Maar ook hoe belangrijk.

Ik heb mij altijd afgevraagd hoe het voor cliënten moet zijn om hun kwetsbare levensverhaal neer te leggen bij ons als professionals die “moeten doen alsof” ze zelf geen problemen hebben (gehad). Het geeft naar mijn mening een cliënt veel te veel het idee dat het er met hem/haar iets mis is en dat deze “perfecte hulpverlener” dat wel even gaat oplossen. Ik ben het dan ook volledig eens met Bakker als hij stelt dat de professional niet het probleem oplost van een cliënt, maar dat de relatie tussen de cliënt en de professional voorop staat in het helingsproces. Als we het een ontmoeting tussen twee gelijkwaardige mensen kunnen laten zijn waarin de professional de veiligheid creëert voor de ander om diens pijn in de ogen te kijken kan ‘heling’ ontstaan. Niet als de professional op een voetstuk staat.

Terwijl het boek van Bakker niet specifiek over de narcistische persoonlijkheidsstoornis gaat kwam ik wel bij een stukje wat me raakt op dat gebied. Het gaat over co-dependency (mede-afhankelijkheid): een term die vanuit de verslavingshulpverlening (AA) komt maar zijn weg gevonden heeft daarbuiten. Het betekent zoveel als dat je je verslaafde naaste faciliteert waardoor diens verslaving in stand kan blijven.

Veel professionals maar ook ‘de gewone mens’ noemen slachtoffers van narcisten in mijn optiek onterecht co-dependenten. Ik snap wel dat het gedrag er aan de buitenkant wellicht voor onwetenden zo uitziet. Want ja, een slachtoffer van een narcist gaat vaak terug nadat hij/zij fysiek en/of geestelijk mishandeld is. Terwijl een onwetende omstander denkt: ‘ik zou allang weg zijn geweest’. Daarnaast durven de meeste slachtoffers niet meer voor zichzelf op te komen en schikken ze zich zoveel als ze kunnen naar de wensen van de narcist. Maar dit komt niet voort uit co-dependency. Dit is pure zelfbescherming; dit niet doen kan je zelfs je leven kosten. Weggaan bij een narcist doe je niet zomaar; de terreur die volgt als je die stap neemt is voor de meeste mensen niet eens te bevatten. Dagelijks leven met doodsangst zorgt ervoor dat je je aanpast en niet voor jezelf opkomt. Er ontstaat een traumaband: deze ontstaat uit een herhaalde cyclus van misbruik, devaluatie en positieve bekrachtiging wat maakt dat je jezelf verliest. Iets wat door de omgeving maar moeilijk te bevatten is. Een citaat wat ik al eerder aanhaalde van Herman uit ‘Trauma en herstel’ legt het goed uit: ‘Buitenstaanders die niet weten wat het is om langdurig in doodsnood te verkeren of geen inzicht hebben in dwangmethoden denken vaak dat zij in dezelfde omstandigheden meer moed zouden tonen en van meer verzet blijk zouden geven dan het slachtoffer. Vandaar dat men zo vaak geneigd is een verklaring voor het gedrag van het slachtoffer te zoeken in persoonlijkheidsdefecten of morele gebreken.’

Dus labelen we slachtoffers maar als zwak, er is iets mee mis en dan is co-dependency misschien een mooi labeltje om op te plakken.

Waarom maak ik me daar zo druk over? Omdat het ervoor zorgt dat slachtoffers zich (nog meer) gaan schamen waardoor ze nog meer geïsoleerd raken en dus een nog grotere prooi worden voor de narcist. Victim blaming is beschadigend en traumatiserend. Ook ik ontvang met regelmaat op mijn social media posts commentaar dat er toch wel iets mis met mij heeft moeten zijn dat ik in een dergelijke traumatische relatie terecht ben gekomen. Dat raakt me. Niet eens zo zeer voor mezelf. Ik heb het gelukkig allemaal kunnen verwerken en heb de afgelopen zeventien jaar zoveel kennis over dit onderwerp opgedaan dat ik inmiddels echt wel weet dat er niets mis is met mij en dat het niet mijn ‘schuld’ is. Maar mijn social media posts worden veel gelezen door slachtoffers. Die reageren vaak niet in het commentaar vanwege hun onveilige positie, maar wel in een persoonlijk bericht naar mij. Ze halen veel steun en (h)erkenning uit mijn posts en dat is ook precies wat ik wil bereiken met deze posts; een veilige omgeving creëren voor slachtoffers zodat ook zij een weg uit het trauma vinden.

Ik vind het dan ook vreselijk als mensen onder mijn posts slachtoffers alsnog veroordelen. Om die reden verwijder ik dit soort commentaar dan ook. Toch motiveert het me ook om juist dit soort posts, columns, blogs en podcasts te blijven maken. Want het laat zo duidelijk zien waarom narcisten nog steeds weg kunnen komen met hun giftige gedrag: er is nog steeds te weinig kennis waardoor slachtoffers niet gehoord, gezien en geholpen worden. Niet door de maatschappij, niet door (jeugd)hulpverlening en vaak niet (tijdig) door de politie.

Uiteindelijk zullen we deze slachtoffers verliezen. Zo lopen we in Nederland nog steeds achter als het gaat om femicide (vrouwenmoord door (ex)-partners). Maar het blijft niet beperkt tot fysieke mishandeling en eventueel de dood die hier opvolgt. Psychische mishandeling is minstens zo erg, ook dat kan leiden tot moord: zelfmoord of in ieder geval het vermoorden van iemands identiteit. Het herstel van een dergelijke traumatische relatie kan lang duren en je komt er zelden zonder littekens uit. Omdat ik begrijp dat niet iedereen mijn boek ‘Monddood’ zal lezen, zeker niet als je nog nooit met dit gegeven in je omgeving te maken hebt gehad blijf ik mijn kennis hierover verspreiden zoveel als ik kan. Want het is tijd om op te staan, niet langer monddood te zijn en alle slachtoffers een stem te geven zodat er zoveel mogelijk kennis komt in onze maatschappij en er hopelijk op termijn verder leed voorkomen kan worden.

Liefs,

Annemarie

P.S. Meer weten over mijn boek: ‘Monddood-aan een narcist ontsnapt’? Klik hier

Gaslighting: emotionele mishandeling

/2 Reacties/in /door

Mensen die lijden aan een narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS) maken gebruik van een vorm van manipulatie die gaslighting wordt genoemd. Gaslighting is een vorm van emotionele mishandeling gehanteerd door deze mensen: narcisten. Iemand die aan het gaslighten is, zal proberen je te laten twijfelen aan jouw perceptie van de werkelijkheid. De narcist kan je op deze manier overtuigen dat jouw herinneringen verkeerd zijn of dat je overdreven reageert op een gebeurtenis. De narcist kan dan zijn eigen gedachten en gevoelens presenteren als “de echte waarheid”. De term vindt zijn oorsprong in een toneelstuk uit 1938 genaamd Gas Light. In het stuk probeert de man van een vrouw haar ervan te overtuigen dat ze mentaal onstabiel is. Hij brengt kleine veranderingen aan in haar omgeving, zoals het dimmen van de (gas)lampen in hun huis en overtuigt haar dat ze zich deze veranderingen inbeeldt.

Gaslighting is dus een tactiek bedoeld om je aan je eigen gedachten en gevoelens te laten twijfelen. In het begin is dit subtiel. Als je bijvoorbeeld een verhaal vertelt, kan de narcist een klein detail tegenspreken. Wanneer je dan toegeeft dat je het bij dit detail bij het verkeerde eind had, zal de narcist dit een volgende keer gebruiken om je geheugen in twijfel te trekken. In eerste instantie zal je dan wat de narcist zegt betwijfelen en misschien het gevoel hebben dat er iets mis is in de relatie. Maar omdat elk gaslighting incident zo klein is, is het moeilijk om er precies de vinger op te leggen. Na verloop van tijd ga je hierdoor twijfelen aan je eigen emoties en herinneringen. De narcist blijft je met regelmaat vertellen dat je geheugen niet optimaal is of dat je emoties “onredelijk” zijn. De narcist gebruikt dit om controle over je te krijgen. Gaslighting komt voor binnen een relatie maar ook in platonische contexten als een ouder-kind relatie, vriendschap of op de werkplek.

Voorbeelden van gaslighting zijn:

  • Achterhouden: weigeren te luisteren of doen alsof ze het niet begrijpen. Voorbeeld: ‘Ik heb geen tijd om naar deze onzin te luisteren.’
  • Weerleggen: je geheugen in twijfel trekken. Een narcist kan ontkennen dat gebeurtenissen hebben plaatsgevonden. Ze kunnen ook details verzinnen van een gebeurtenis die niet heeft plaatsgevonden. Voorbeeld: ‘Ik hoor het je zeggen! Je herinnert je onze gesprekken nooit goed.’
  • Vergeten/ontkennen: de narcist doet alsof hij/zij gebeurtenissen vergeten is die zijn gebeurd om zo jouw herinnering verder in twijfel te brengen. Voorbeeld: ‘Waar heb je het over? Dat heb ik je nooit beloofd.’
  • Blokkeren/afleiden: het onderwerp wijzigen om de aandacht af te leiden van een onderwerp. Een narcist kan een gesprek verdraaien in een argument over jouw geloofwaardigheid. Voorbeeld: ‘Heb je weer met je moeder gesproken? Zij brengt je altijd op domme ideeën.’
  • Trivialiseren: beweren dat een persoon overdreven reageert op kwetsend gedrag. Deze techniek laat je geloven dat je emoties ongeldig of overdreven zijn. Voorbeeld: “Je bent zo gevoelig! Alle anderen vonden mijn grap grappig.”

Een narcist gebruikt dan jouw “fouten” en “overreacties” om zichzelf als slachtoffer te presenteren. Een narcist kan bijvoorbeeld net zo lang beschuldigingen naar je schreeuwen totdat je je stem verheft om gehoord te worden. De narcist breekt dan het gesprek af en beweert dat je “onbeheerst” en “te agressief” bent.

De eerste stap om jezelf te beschermen tegen gaslighting is het herkennen van de aanwezigheid ervan. Als je eenmaal weet dat je gemanipuleerd wordt kun je makkelijker je eigen werkelijkheid bepalen. Neem geen verantwoordelijkheid voor de acties van de narcist als deze beweert dat jij de mishandeling hebt uitgelokt. Offer jezelf niet op om hun gevoelens te sparen. Zelfs als je je hele leven wijdt aan het gelukkig maken van een narcist zal deze nooit met gaslighting stoppen omdat de narcist dit nodig heeft om een leegte in zichzelf te vullen.  Zorg dat je jouw waarheid onthoudt. Dat de narcist zeker van zichzelf lijkt wil nog niet zeggen dat hij/zij gelijk heeft. Maak geen ruzie op de voorwaarden van een narcist. Als de narcist feiten verzint kan er nooit sprake zijn van een constructief gesprek. Onthoud dat je niet alleen bent. Vrienden en familie kunnen emotionele steun en bevestiging bieden. Als je je sociale kring (opnieuw) opbouwt, kunnen deze je opnieuw leren hoe je anderen en jezelf kunt vertrouwen. Vaak is therapie nodig. Een therapeut is een neutrale partij die jouw realiteitszin kan helpen versterken en je kan helpen ongezond gedrag te herkennen. Ook kun je leren hoe je psychologische manipulatie kunt weerstaan.

Ik heb er recentelijk een boek: ‘Monddood- aan een narcist ontsnapt’, over geschreven. Naast mijn autobiografische verhaal  is in mijn boek een katern opgenomen met de feiten achter het verhaal, een onderzoek bij andere slachtoffers en een checklist: is mijn partner een narcist? Uiteraard is dit fijn voor slachtoffers en hun omgeving om te lezen en zo meer inzicht te krijgen. Maar ik richt me ook tot de (jeugd) hulpverlening en politie. Klik hier voor meer informatie.

Liefs, Annemarie